• Azeri
  • Russian
  • English (UK)
  • XIX əsrin 50-60 illərinin kəndlinin həyəti

    Muzeyin ən maraqlı güşəsi respublikanın dağətəyi zonasında yerləşən  50-ci illəri əhatə edən kənd həyətinin quruluşundan bəhs edir. Kəndli həyətlərinin nisbətən az hissəsini tutan məişət-istehsal bölməsi  (Azərbaycanın bəzi kəndlərində buna “eşik”, “qapı-baca”, “çöl”, “qapı”, “məhlə” də deyilir), yaşayış evinin qarşısında yerləşir və arakəsmələrlə digər bölmələrdən ayrılır. İlin isti aylarında məişət-istehsal bölməsi daha çox “açıq mətbəx” rolunu aynayır. Ev məişətində bütün istehsal prosesləri (əyirmək, daramaq, boyamaq, keçə salmaq, süd məhsullarını emal etmək və s.) orada həyata keçirilirdi. Kölgəlik, sərinlik yaratmaq üçün məişət-istehsal bölməsinin üzərinə üzüm budaqları sarmaşdırılmış hündür çardaq düzəldilirdi, söyüd və qovaq ağacları əkilirdi.Biz buradatəndirxana və ocaqlıq hissəsini görürük. Təndirxana dörd dirəkdən qurulan çardaqdan ibarətdir. Təndirxananın yanları adətən açıq saxlanılır. Onu həyətin sakit, daldabir tərəfində inşa edirlər.Təndir – çörək bişirmək vasitəsini  gil, saman, qum və s. qatışığından  hazırlanmış palçıqdan düzəldirlər. Qədim zamanlarda təndirdən ev qızdırmaq, gil məmulatı bişirmək, meyvə qurutmaq, xörək bişirmək və s. üçündə istifadə edilirdi. Yeralrtı və yerüstü təndirin “döymə” adlı, “badlı”, “kərpic” növləri var. Yaxın Şərq və Orta Asiya, qafqaz xalqları arasında geniş yayılmışdır. Xalq arasında təndirdən indidə istifadə olunur. Bir tərəfi düz olan, yastığı xatırladan rəfətə vasitəsilə yuxa və lavaşı təndirə yapırlar. Rəfətənin arxa hissəsində əl keçirmək üçün yer saxlayıb kənarına köbə kimi ağac qoyub ona hörürlər. Üst hissəyə ot qoyub üstünə parça çəkirlər. Rəfətədən Naxçıvan, Lənkəran və Şirvan bölgələrində daha çox istifadə edilir. Maldar əhali arasında üst geyim növü olan yapıncıdan geniş istifadə olunurdu. Yapınci yağış və qar suyunu keçirməyən, insan orqanizmini  soyuqdan, küləkdən və bürküdən yaxşı qoruyardı. Köçəri həyat tərzi keçırən kəndli yapıncıdan həmçinin yorğan- döşək kimi də istifadə edirdi. əsasən çobanların istifadəsində olardı. 

            Tütün texniki bitkilərdən sayılır. Vətəni Amerikadır. Ölkədə bu bitki əsasən XVII-XVIII əsrlərdən etibarənki becərilməyə başlanmışdır. Böyük zəhmət və qayğı tələb edən tütün bitkisinin əkib becərilməsi, dərilib-qurudulması və başqa işlərin əli ilə görülürdü. Əsasən Şirvan və Cənub, Qazax və Şəki, Naxçıvan torpaqlarında tütün becərilirdi. Tütünçülükdə Amerika, Havana, Alban, Perqam türk növləri becərilirdi. Tütündə cəmi altı dəfə dərim aparılır. Hər bir dərimin də öz adı vardır. Dib yarpaq, dib üstü yarpaq, orta yarpaq, orta üstü yarpaq, baş altı yarpaq, baş yarpaq. Səbətlərə yığılmış  yarpaqlar qıyıq vasitəsilə iplərə düzülür və qurudulur. Qurudulan tütün bağlanıb öz rəngini alana qədər saxlanılır. Sonra taylara vurulmuş tütün bezə bükülür və emal edilməsi üçün təhvil verilirdi. Əldə edilən tütün məhsulu yerli bazarlarda  satılır, Yelizavetpoldakı tütün fabrikinə təhvil verilir. Qisməndə Gürcüstana və Rusiyyaya göndərilirdi. Tütünçülük əhalinin gəlir mənbələrindən birinə çevrilmişdir. Hal–hazırda tütün respublikanın  dağ və dağətəyi zonasında əkilir. Lakin yüksək keyfiyyətli tütünün istehsalçısı Zaqatala rayonudur. Ixrac olunan tütün əsasən İrana və Rusiyaya göndərilir. Bunlar isə XX əsrin ortalarında Azərbaycanda istehsal olunan tütün məhsullarıdır: Prima, Freedom, Brilliant, General, Şirvan, Kosmos, Bakı, Göygöl, Astara və siqaretlər.

             Həmçinin burada biz  məişətdə istifadə edilən duz çantası, qənd çantası, xurcunlar, səhənglər, asma tərəzi, mis qazanlar, neft sobası, kürə və s. təsərrüfat işlərində istifadə olunan əmək alətləri görə bilərik.

    Bizə sualınız
    1. Adınız, soyadınız*
      Please type your full name.
    2. E-mail*
      Invalid email address.
    3. Sualınız
      Invalid Input
    Operator xətti